+48519873977

Terapia poznawczo-behawioralna

Terapia poznawczo-behawioralna CBT - w czym może pomóc?

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest ustrukturyzowaną, krótkoterminową, zorientowaną na teraźniejszość formą psychoterapii, której skuteczność została potwierdzona w badaniach dla wielu problemów psychicznych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe. Głównym obszarem zainteresowania w terapii jest rozpoznawanie i modyfikowanie negatywnych i niepożądanych wzorców myślenia i zachowania, które wpływają na nasze emocje i ogólne samopoczucie. Dzięki praktycznemu podejściu, terapia poznawczo-behawioralna pomaga ludziom radzić sobie z różnorodnymi problemami psychicznymi, od lęku i depresji po zaburzenia odżywiania i stresu pourazowego. Poniżej znajdziesz najważniejsze informacje na temat tej formy terapii.

Czym jest terapia poznawczo-behawioralna?

CBT opiera się na założeniu, że nasze myśli, uczucia, i zachowania są ze sobą ściśle powiązane i że negatywne sposoby myślenia i nieproduktywne zachowania mogą prowadzić do problemów emocjonalnych i psychicznych. Terapia ta koncentruje się na identyfikacji i modyfikacji negatywnych przekonań i automatycznych myśli oraz zastępowaniu ich bardziej realistycznymi i zdrowymi wzorcami myślenia.

Jak działa terapia poznawczo-behawioralna?

Podczas sesji CBT, terapeuta współpracuje z klientem, aby zrozumieć jego specyficzne wzorce myślenia i zachowania. Razem identyfikują negatywne lub nieprawdziwe przekonania, które mogą prowadzić do bolesnych emocji i nieadaptacyjnych zachowań. Następnie, stosując różne techniki, pracują nad zmianą tych przekonań i reakcji na bardziej pozytywne i produktywne. W terapii poznawczo-behawioralnej kładzie się duży nacisk na ćwiczenie nowych sposobów myślenia, działania i radzenia sobie, ponieważ sama świadomość trudności to za mało, żeby osiągnąć trwałą zmianę. Dlatego też terapeuta wspólnie z klientem na każdej sesji planują indywidualnie dobraną pracę osobistą, która pomaga utrwalać postępy między spotkaniami.

Przykładowe techniki pracy używane w terapii poznawczo-behawioralnej:

Dziennik myśli: Monitorowanie i zapisywanie negatywnych automatycznych myśli oraz towarzyszących im emocji i zachowań. W dalszej części tej techniki klient uczy się testowania i weryfikowania prawdziwości swoich myśli automatycznych.
Ekspozycja: W szczególności wykorzystywana przy pracy z lękiem. Polega na stopniowym i kontrolowanym kontakcie z bodźcem lub sytuacją, która wywołuje lęk, aby zmniejszyć reakcję lękową
Rozwiązywanie problemów: Rozwój umiejętności rozpoznawania i definiowania sytuacji problemowej, określania realistycznych i pożądanych celów, a następnie generowania i wdrażania skutecznych rozwiązań w celu poprawy samopoczucia i jakości życia.
Techniki relaksacyjne: Nauka i stosowanie technik oddechowych i relaksacyjnych w celu zmniejszenia napięcia i stresu.

Do kogo kierowana jest terapia poznawczo-behawioralna?

CBT może być skuteczna dla osób w różnym wieku, włączając dzieci, młodzież i dorosłych, którzy zmagają się z problemami takimi jak depresja, lęk, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, fobie, zaburzenia odżywiania, i wiele innych. Jest również pomocna w radzeniu sobie ze stresem, problemami relacyjnymi, i trudnościami w zarządzaniu emocjami.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat działania i skuteczności terapii poznawczo-behawioralnej, zapraszamy do dalszej części artykułu.

Kluczowe cechy charakterystyczne dla terapii poznawczo-behawioralnej

Skupienie na teraźniejszości

Terapia poznawczo-behawioralna, w szczególności w swojej początkowej fazie, koncentruje się na pracy nad bieżącymi problemami i wyzwaniami w życiu klienta. Dzięki takiemu podejściu już od pierwszych sesji klient uczy się, jak radzić sobie z bieżącymi trudnościami i jak skutecznie pracować nad swoimi celami. Na dalszych etapach terapii, jeśli jest taka potrzeba, podejmowana jest praca nad przeszłymi, znaczącymi doświadczeniami.

Struktura

Sesje w terapii CBT są wysoko strukturyzowane. Na początku terapii wspólnie z terapeutą ustalane są cele, nad którymi klient chce pracować, a każda kolejna sesja będzie miała jasno określony plan, co pomaga w efektywnym wykorzystaniu czasu, pozwala to również na zwiększenie skuteczności terapii. Sprawia to również, że proces terapeutyczny jest jasny i zrozumiały dla klienta, który po zakończeniu psychoterapii może samodzielnie kontynuować pracę nad ważnymi dla siebie celami.

Współpraca

Terapia poznawczo-behawioralna jest oparta na współpracy i równym zaangażowaniu obu stron procesu. Terapeuta służy wsparciem, prowadzeniem, wiedzą i doświadczeniem, a klient, jako specjalista od swojego życia, jest aktywnym uczestnikiem tego procesu – wskazuje kierunek terapii i pojedynczych sesji, angażuje się w prace między spotkaniami, otwarcie dzieli się z terapeutą swoimi przemyśleniami – oczywiście ze wsparciem terapeuty.

Krótkoterminowość i ograniczenie w czasie

Terapia poznawczo-behawioralna jest zazwyczaj bardziej krótkoterminową formą pracy niż inne podejścia terapeutyczne. Wiele osób doświadcza znaczącej poprawy już po 5-20 sesjach, w zależności od indywidualnych problemów i celów. W trakcie terapii klient uczy się rozumienia swoich problemów i skutecznego używania technik terapeutycznych, co w znaczący sposób przyspiesza proces terapii, a także pozwala na to, żeby praca nad zmianą mogła być kontynuowana również po zakończeniu wspólnych sesji.

Nauka umiejętności i psychoedukacja

Jednym z głównych celów terapii CBT jest nauczenie się umiejętności radzenia sobie, które można stosować w codziennym życiu. Dzięki temu terapia ma długotrwały efekt, pomagając nie tylko rozwiązać obecne problemy, ale też zapobiegać przyszłym. W trakcie procesu terapeutycznego klient uczy się technik rozwiązywania problemów, pomagając zidentyfikować trudne sytuacje, zrozumieć mechanizmy leżące u ich podstaw i znaleźć praktyczne sposoby ich rozwiązania. Dodatkowo, na każdym etapie procesu terapeutycznego, terapeuta prowadzi psychoedukację dotyczącą najważniejszych mechanizmów psychologicznych, dostosowaną do indywidualnych potrzeb klienta. Lepsze rozumienie swoich trudności oraz tego, w jaki sposób funkcjonuje nasz wewnętrzny świat sprawia, że zmiana zachodzi nie tylko w obszarze zgłaszanych trudności, ale również ma potencjał do rozszerzenia się na inne aspekty życia i funkcjonowania.

Zastosowanie

Terapia poznawczo-behawioralna jest skuteczna w leczeniu szerokiego zakresu problemów, w tym lęku, depresji, zaburzeń odżywiania, problemów z zarządzaniem gniewem i wielu innych. Jest elastyczna i może być dostosowana do indywidualnych potrzeb klienta. Obecnie coraz częściej terapia CBT prowadzona jest w oparciu o indywidualne rozumienie klienta – jego trudności, ale również doświadczeń, zasobów, umiejętności – i na tej podstawie terapeuta indywidualnie dobiera narzędzia, techniki oraz sposoby pracy tak, aby uzyskań pożądany efekt jak najszybciej, ale przede wszystkim, żeby zmiana ta utrzymywała się jak najdłużej.

Opiera się na dowodach naukowych

Terapia poznawczo-behawioralna, zgodnie z zasadami evidence-based medicine (EBM, medycyna oparta na dowodach naukowych) podlega nieustającym testom i badaniom w celu weryfikacji jej skuteczności oraz użyteczności w określonych grupach problemów czy dla określonych populacji. Wyniki badań następnie wykorzystywane są do tworzenia rekomendacji określonych form terapii dla różnych grup trudności psychicznych. Rekomendacje można znaleźć np. na stronie The National Institute for Health and Care Excellence (NICE).

Więcej na temat skuteczności terapii poznawczo-behawioralnej

Skuteczność terapii CBT została wykazana w wielu badaniach klinicznych i metaanalizach dla różnego rodzaju problemów, trudności oraz zaburzeń psychicznych. Metaanaliza to statystyczna technika służąca do łączenia wyników z wielu badań na ten sam temat, co pozwala na uzyskanie bardziej wiarygodnych wniosków na temat skuteczności danej formy terapii. Metaanalizy są uważane za złoty standard w ocenie efektywności leczenia.

Badania wykazują, iż terapia poznawczo-behawioralna jest skuteczna w wielu obszarach, m.in. w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych: zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, zaburzeń z napadami paniki, fobii społecznej, uogólnionego zaburzenia lękowego. CBT jest pomocna również w pracy z zaburzeniami z objawami somatycznymi, w przypadku zaburzeń odżywiania, problemów z bezsennością, w leczeniu uzależnień oraz w terapii zaburzeń osobowości.

Szerokie omówienie skuteczności metod poznawczo-behawioralnych można znaleźć m.in. na stronie Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej – Behawioralnej pod poniższym linkiem:

PTTPB – badania nad skutecznością terapii CBT

Wnioski

Metaanalizy dostarczają mocnych dowodów na skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu szerokiego spektrum zaburzeń psychicznych. CBT nie tylko jest skuteczna w krótkoterminowym łagodzeniu objawów, ale również oferuje długotrwałe korzyści, pomagając pacjentom w utrzymaniu zdrowia psychicznego po zakończeniu terapii. Te wyniki podkreślają wartość terapii poznawczo-behawioralnej jako ważnego narzędzia w psychoterapii i podtrzymują jej pozycję jako jednej z najbardziej efektywnych form leczenia dostępnych w dziedzinie psychologii klinicznej.

Podsumowanie

Wybór odpowiedniego rodzaju terapii to bardzo indywidualna decyzja. Terapia poznawczo-behawioralna może być szczególnie pomocna, jeśli szukasz praktycznych narzędzi do radzenia sobie z bieżącymi problemami, preferujesz strukturyzowane podejście i masz gotowość do aktywnego uczestniczenia w procesie terapeutycznym. Jeżeli te cechy wpisują się w Twoje potrzeby i oczekiwania, CBT może być właściwym wyborem dla Ciebie.

Terapia poznawczo-behawioralna oferuje praktyczne podejście do rozwiązywania problemów psychicznych, skupiając się na zmianie negatywnych wzorców myślenia i zachowania. Jeśli zmagasz się z problemami emocjonalnymi lub psychicznymi, CBT może być skuteczną ścieżką do lepszego samopoczucia i zdrowia psychicznego. Pamiętaj, że pierwszym krokiem jest skontaktowanie się z wykwalifikowanym terapeutą, który będzie towarzyszył Ci w tej podróży.